Motivasyon durumunuz çok mu kötü?
Kendinizi son zamanlarda üzgün veya bezgin hissediyor musunuz?
Sorumluluklarınızdan kaçınıyor veya onları son dakikaya kadar erteliyor musunuz?
Sabahları yataktan kalkıp günlük hedeflerinize odaklanmakta zorluk çekiyor musunuz?
Eğer bu soruların hepsine “evet” yanıtı verdiyseniz, motivasyon eksikliği yaşıyor olabilirsiniz. Motivasyon eksikliği günümüzde kronik ve yaygın bir sorun. Kötü haber şu ki içinde bulunduğumuz yaşam koşullarında, bir hedefe yönelik arzu ve istek duymak bir yana bu kadar zorluğun için hayatla mücadele ederken gerçekten ne istediğimizi bulmak bile ciddi bir sorun. İyi haber ise motivasyonumuzu nasıl sağlayacağımızı öğrenmek mümkün.
“Motivasyon eksikliği bir öz düzenleme sorunudur.” –
EDWARD DECI
Motivasyon Nedir?
Motivasyon, harekete geçmemizi sağlayan içsel bir güdüdür. En basit şekilde anlatmak gerekirse motivasyon bir aracı hareket ettiren yakıta benzer. Nasıl ki bir araç yakıtsız hareket etmezse, bizi harekete geçirecek bir güç bulmadan hedeflerimize ulaşamayız. Prof. Edward Deci’ye göre “Motivasyon eksikliği bir öz düzenleme sorunudur.” Öz düzenleme ise düşünce, duygu ve davranışlarımızı belirli yollarla izleme ve yönetme becerisine denir. Yani motivasyon eksikliği ile mücadele edebilmek için öz düzenleme becerilerimizi geliştirmemiz gerekir.
Motivasyon Neden Önemlidir?
Motivasyon hedeflerimize ulaşmamız için gereklidir diyebiliriz. Motivasyon olmadan hayatta ulaşmak istediğimiz noktaya gitmek için ihtiyacımız olan enerjiyi bulmak zor olur. İnsanın doğası böyledir. Sevdiği, anlamlı bulduğu veya sonunda bir ödül bulduğu hedefler için yeterli enerji bulur.
Motivasyon Nasıl Sağlanır?
Çoğumuz motivasyonun kendi kendine belirmesi gereken bir duygu durumu olduğunu düşünürüz ve bu konuda fena halde yanılırız. Motivasyonu sürdürmek için düşünce, duygu ve davranışlarımızı belirli yollarla izlemeyi ve yönetmeyi öğrenmeliyiz. Aksi takdirde motivasyon gelip geçici bir rüzgar gibi kısa süreli ve denizin dalgaları gibi güvenilmez olur. Motivasyonu sağlayabilmek için bize düşen kürek çekmeyi öğrenmektir çünkü yalnızca böyle gemimizi istediğimiz limana götüreceğimizden emin olabiliriz.
Motivasyonu sürdürmek kolay değildir demiştik. Özellikle de zorlu ve yıldırıcı görev ve sorumluluklar söz konusu olduğunda veya hayat zorluklarını üzerimize acımasızca atmaya başladığında motivasyonumuzu çabucak kaybetmemiz oldukça normaldir. Eğer siz de sıklıkla motivasyon kaybına uğruyorsanız, bunun günümüzün zorlu koşullarında oldukça normal olduğunu ve bu durumun çoğumuzun sık sık başına geldiğini bilmenizi isterim.
Motivasyonu Sürdürmenize Yardımcı Olacak 15 Etkili Strateji
1. Ne istediğinize net bir şekilde karar verin: Birçoğumuz hayatı başkalarından gördüklerimizi taklit ederek deneyimleriz. Bu o kadar olağan gelir ki ne istediğimizi bilemediğimiz dönemlerde ilk olarak başkalarını motive eden hedeflere yöneliriz. Oysaki ne istediğimize net bir şekilde karar vermek için kişisel deneyimlere, başarı ve başarısızlıklara ve hayatın belirsizliklerine izin vermemiz gerekir. Bu nedenle motivasyonunuzu sürdürmek için ne istediğinize net bir şekilde karar vermenize imkan verecek girişimlerde bulunun. Deneyip yanılmaya ve tecrübe biriktirmeye izin verin.
2. Yola çıkış nedeninizi anlayın: “Kendi Nedenini Bul” ve “Neden ile Başla” kitaplarının ünlü yazarı Simon Sinek’e göre yola çıkış nedenini anlamak bireye ilham verir. Bu nedenle motivasyonunuzu sürdürmek istiyorsanız, ne istediğinize karar vermek kadar neden istediğinizi anlamak da önemlidir.
3. Vizyonunuzu belirleyin: Başarılı olmak için kalbinize hitap eden bir gelecek planına ihtiyacınız olacak. Sizi heyecanlandıran, hayaliyle bile mutlu eden bir gelecek vizyonu belirlerseniz, motivasyonunuzu daha kolay sürdürebilirsiniz.
4. Büyük düşünün: Sonunda elde edeceğimiz ödülü en kısa sürede elde etmek adına panlarımızı, hedef ve arzularımızı kısa vadeli düşünmeye eğilimliyiz fakat motivasyonu sürdürebilmek için büyük düşünmek ve büyük resme bakmayı bilmek gerekir. Örneğin, çoğu öğrenci ders çalışmayı sıkıcı veya anlamsız bulur. Ders çalışmakla ilgili motivasyonları düşüktür. Gözden kaçırdıkları nokta ise ders çalışmanın geleceklerini inşa etmek için şu an ödedikleri küçük bir bedel olduğudur. Bu nedenle siz de motivasyonunuzu sürdürmek için yapmanız gereken küçük ve önemsiz işlerin uzun vadede hangi büyük ve anlamlı hedeflerinize hizmet ettiğini düşünün. Büyük işler başarmak için hayata geniş bir açıdan bakın.
5. Plan yapın: Hayatın karmaşası içerisinde kaybolmamak istiyorsanız, hayatınızın kontrolünü kendi elinize almayı öğrenmeniz gerek. Eğer bir yetişkinseniz, isteseniz de istemeseniz de sorumluluk almanız şart. Günlük, haftalık, aylık ve hatta yıllık plan yapmayı alışkanlık haline getirmelisiniz. Planlı olmak ve planlarınıza sadık kaldığınızı görmek motivasyonunuzu sürdürmenize yardımcı olacak etkili bir stratejidir.
6. Olumlu düşünün: Günümüzde artık hepimiz biliyoruz ki düşüncelerimiz hayatımız üzerinde oldukça etkili. Üstelik öylesine bir söylenti değil, bilimsel bir gerçek bu. Olumlu düşünmek, olumlu davranışlara yol açıyor. Olumlu davranışlar ise olumlu sonuçlar elde etmemizi sağlıyor. Olumlu sonuçlar elde edebildiğimizi görmek ise motivasyonumuzu yüksek tutmamıza fayda sağlıyor.
7. Hedefleri küçük ve yönetilebilir parçalara bölün: Eğer iradeniz çelikten değilse, büyük ve zorlu işlerin motivasyonunuzu düşürmesi çok normal. İstisnalar dışında hepimiz böyleyiz. Hızlı ve kolay ulaşılabilir hazları, uzun vadeli tatmin duygusuna tercih ediveriyoruz. Bu yüzden eğer motivasyonunuzu artırmaya ve sürdürmeye niyetliyseniz, gözünüzü korkutan o büyük işleri başa çıkabileceğiniz kadar küçük parçalara ayırmayı öğrenmeniz gerekiyor. Örneğin; yazmanız gereken koca bir tez sizi mi bekliyor? Günde sadece 30 dakika masa başına geçmeyi hedefleyin. Eğer haftanın 7 günü her gün 30 dakikanızı masanın başında geçirmeyi başarırsanız, haftanın 3,5 saatini tezinize ayırmış olacaksınız. Hiç de fena bir başlangıç sayılmaz, öyle değil mi?
8. İşe eğlence veya keyif katın: Sevdiğimiz, keyif aldığımız ve anlamlı bulduğumuz şeylere karşı doğal olarak istek duyarız. Bu nedenle pek de keyifli olmayan görev ve sorumluluklar söz konusu olduğunda işleri biraz romantize etmeyi deneyebilirsiniz. Biraz hayal gücünden kimseye zarar gelmez. Bugün zorlu bir günse, bugünü deneyimli bir iş insanı olduğunuzu hayal ederek geçirmeye ne dersiniz? Ders çalışmak çok sıkıcıysa, başarılarla dolu hayatınızın filminde başrol olduğunuzu ve yönetmenin zorlu zamanlarda gösterdiğiniz çabayı kayıt altına aldığını düşünmeyi deneyin. Sıkıcı işlerin içine olabildiğince oyun, eğlence ve keyif katın. Motivasyonunuzun olumlu yönde nasıl değiştiğine inanamayacaksınız.
9. Dikkat dağıtıcıları engelleyin: Hayat ne kadar zorlaşırsa, dikkat dağıtıcı faktörler gözünüze o kadar renkli ve parlak gelecektir. Telefon, sosyal medya, mesajlar, bildirimler… Dikkatimizin en az paramız kadar kıymetli olduğu ve her an onu çalmak isteyen tuzaklarla dolu bir dünyada harekete geçebilmek için odak süremizi olabildiğince uzatmaya ihtiyacımız var. Bu nedenle odaklanmanız gereken durumlarda bildirimleri kapatmayı alışkanlık haline getirin. Tek seferde tek bir işe odaklanma pratiği yapın.
10. İradenizi koruyun: İrade gücü kullandıkça azalır. Hatta bu nedenle gün boyunca almamız gereken kararlar günün sonuna doğru irademizi zayıflatıyor. Başladığımız işe devam edecek motivasyonu bulabilmek için irade gücümüzü etkili şekilde korumamız önemli. Bu nedenle hedeflerimizi kolay ulaşılabilir kılmak ve bizi hedeflerimizden alıkoyacak cezbedicileri irademizi zorlamamak adına en azından görüş alanımızdan uzak tutmamız etkili bir strateji. Sağlıklı beslenmeyi hedefleyen biri için bu strateji sağlıksız gıdaları satın almamak veya sağlıklı gıdaları göz önünde tutmak şeklinde uygulanabilir. Benzer bir şekilde tez yazma sürecinde olan bir öğrenci için bu strateji planlanan çalışma periyotlarında dijital uyaranları uzaklaştırmak ve çalışma ortamını hep hazır tutmak şeklinde olabilir.
11. Kendinize motivasyon ortağı bulun: Sosyal çevremizin bizi etkilediği bir gerçek ve gerçekten de en yakınımızdaki insanlara benzer davranışlar gösteriyoruz. Bu nedenle motivasyonunuzu sürdürmeye niyetliyseniz, benzer hedeflere sahip insanlar ile bir arada olmaya özen gösterin. Sizi motive edecek gruplara katılın, motivasyon arkadaşı edinin veya ilgi alanlarınıza ve hedeflerinize uygun kulüplere üye olun.
12. Olumlamaları kullanın: Gün içinde sıklıkla kendinizi eleştiren ve yargılayan cümleler kuruyor musunuz? Birçoğumuzun zihni kendiyle ilgili olumsuz ve caydırıcı düşüncelerle dolu. Öte yandan kendimize karşı olumlu ifadeler kullanmak motivasyonu sağlamak adına oldukça yararlı bir strateji. Bu nedenle güne başlarken veya gün sonunda belirlediğiniz birkaç olumlu ifadeyi tekrar etmek ve gün içinde görebileceğiniz bir yere koymak yerleşik olumsuz düşüncelerle mücadele etmenin iyi bir yolu.
13. Bir ödül sistemi kurun: Ödül ister para olsun ister birinden övgü duymak iyi bir motivasyon aracıdır. Özellikle de iç motivasyona sahip olmadığımız durumlarda kendimizi ödüllendirmek motivasyonumuzu sürdürmek adına iyi bir stratejidir. Bu nedenle motivasyonu sürdürmek konusunda zorlandığınız zamanlarda kendinize uygun bir ödül sistemi kurmayı deneyebilirsiniz. Bu sistem, önceden belirlediğiniz küçük hedefleri başardıkça kendinizi ödüllendirmenize dayanan bir sistem olabilir. Üstelik sizi motive edecek ödül çok büyük olmak zorunda değil. Bazen uzun zamandır almak istediğimiz bir kitap bazen kendimize ısmarladığımız bir kahve bazen de hak ettiğimize tüm kalbimizle inanarak geçirdiğimiz bir dinlenme günü bile yeterli olabilir.
14. İlham veren içerikler tüketin: Günün sonunda en çok neyi düşünüyorsak, ona uygun davranıyoruz. Eğer zihninize olumsuzluklarla bir çöp kutusu muamelesi yapıyorsanız, enerjinizin düşük ve motivasyonunuzun eksik olması şaşırtıcı olmayacaktır. Bu yüzden özellikle sorumluluklarınız zorlaştığında ve motivasyonunuz azaldığında ilham veren ve devam etmenizi sağlayan içeriklere tutunmanız, iyi gelecektir. İlham veren içerikler tüketmeye özen gösterin.
15. İyi dinlenin: Motivasyonu yüksek insanların sadece çalışmaya önem verdiklerini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz çünkü motivasyonu yüksek tutabilmek için etkili bir şekilde dinlenmek gerçekten önemli. Bu konuda iyi bir gözlemci olmanızı öneririm. Dinlenmek adına yaptıklarınız size gerçekten dinlenmiş hissettiriyor mu? Bu soruya cevap verirken dürüst olmanız önemli. Eğer etkili bir şekilde nasıl dinleneceğinizden emin değilseniz, bir süre size enerji veren aktivitelere öncelik verin. İyi uyumaya, ekran ışığından uzak zaman geçirmeye, kaslarınızı esnetmeye, stres atmanızı sağlayacak egzersizlere, açık havada yürüyüşe vekeyifli sohbetlere öncelik verin. Eğer dinlenmek deyince ilk aklınıza gelen saatlerce ekran başına geçip dizi izlemekse, üzgünüm ki sizi gerçekten dinlendirecek olan dijital uyaranlar ve ekran ışığı olmayacak. İyi dinlenin.
Bu yazıyı da sevebilirsiniz: Erken Uyanmanın Yolları
