Günümüzde güçlü bir iradeye sahip olmanın önemi büyük. Şu an bu satırları okuduğunuza göre siz de bunun öneminin farkındasınız demektir. Hadi gelin güçlü iradeye sahip insanların ortak özelliklerini konuşmadan önce iradenizi bir test edelim.

Şimdi lütfen aşağıdaki şu üç soruyu tüm samimiyetinizle cevaplayın.

1. Ne sıklıkta dürtülerinize ve dikkatinizi dağıtan şeylere teslim oluyorsunuz? Kendiniz sık sık telefonununuzu kontrol ederken, televizyon izlerken veya diğer uzun vadeli hedeflerinize uygun olmayan aktivitelerle meşgul olurken buluyor musunuz?

2. Uzun vadeli hedefleriniz konusunda net bir fikriniz var mı ve bunları gerçekleştirmek için somut adımlar atıyor musunuz? Uzun vadeli hedeflerinize ulaşmak için şimdi fedakarlık yapabiliyor musunuz?

3. Engel ve zorluklarla karşılaştığınız zaman ne tepki veriyorsunuz? Karşılaştığınız zorluklara dayanabiliyor musunuz yoksa kolayca pes mi ediyorsunuz? Zorlukların ve başarısızlıkların, öğrenmek için bir fırsat olduğunu düşünüyor musunuz yoksa hayal kırıklığına uğrayıp motivasyon kaybı mı yaşıyorsunuz?

Bu sorulara dürüstçe cevap vererek, irade gücü konusundaki güçlü ve zayıf yönlerinizi daha iyi anlayabilir ve geliştirmeniz gereken alanları belirleyebilirsiniz. Unutmayın, irade gücü sabit bir özellik değildir. İrade gücü zamanla, pratik yaparak ve çaba gösterek geliştirilebilir ve güçlendirilebilir.

İrade Nedir? İrade Gücü Ne Demektir?

İrade gücü, dürtüsel tepkilere baskı yapabilme yeteneğidir.

Türk Dil Kurumu “irade” sözcüğünü “Bir şeyi yapıp yapmamaya karar verme gücü, istenç” şeklinde tanımlar. Buna göre irade bireyin neyi yapıp neyi yapmayacağına dair karar vermesini sağlayan bilişsel (ileri düzey zihin süreçleri ile ilgili) bir güçtür.

Marşmelov testi ile ünlü Walter Mischel’ın meslektaşı ile yaptığı bir çalışmadaki tanımına göre irade gücü “dürtüsel (anlık, içgüdüsel) tepkilere baskı yapabilme yeteneği” demektir*. İradeli insanlar, anlık zevkler için uzun vadeli hedef ve planlarından vazgeçmezler. İrade gücü, zor olsa bile dürtülere karşı koymayı, hazzı ertelemeyi ve uzun vadeli kazançları göz önünde bulundurmayı sağlar. Bir insanın, dürtülerini kontrol edebilme ve anlık hazları erteleyebilme becerisi ne kadar iyiyse, irade gücü de o kadar çoktur.

Marşmelov Testi Nedir?

Marşmelov testi** çocukların hazzı erteleyebilme becerisini ölçen psikolojide oldukça ünlü bir deneydir. Walter Mischel ve arkadaşları tarafından yürütülen bu deneyde çocuklara iki seçenek sunulmuştur:

1. Hemen şimdi sahip olabilecekleri küçük bir ödül: Şimdi yiyebilecekleri bir marşmelov

2. Kısa bir süre bekledikten sonra sahip olabilecekleri daha büyük bir ödül: 15-20 dakika sonra yiyebilecekleri iki marşmelov

Deney, çocukların cezbedicilere karşı koyma gücü ve hazzı erteleme becerilerini ölçmüştür. Çalışmanın sonuçlarına göre hazzı erteleme becerisine sahip olan çocukların akademik başarı, sosyal yetkinlik ve özgüven açısından hayatta daha başarılı bireyler olduğu bulunmuştur.

Bu konuda Joachim de Posada’nın “Marşmelovu Yeme” adlı TED konuşmasını izlemenizi öneririm.

İradeli İnsanların 15 Ortak Özelliği

“Başarılı bir kişi ile diğerleri arasındaki fark, güç eksikliği değil, bilgi eksikliği değil, ancak irade eksikliğidir.” – VInce LombardI

Hedeflerimize ulaşmak için irade gücü tek başına yeterli olmasa bile çok önemli bir bileşen. İrade üzerine çalışmaları ile ünlü Roy Baumeister, bir hedefe ulaşmak için üç bileşen olduğunu söylüyor. Bunlardan ilki değişim için motivasyona sahip olmak ve ne istediğini bilmek. İkincisi, hedefe yönelik davranışlarımızı gözlemlemek. Üçüncüsü bileşen ise irade gücü. Hedefiniz ne olursa olsun, başarılı bir sonuç elde etmek için irade gücünün rolü büyük.

“İrade gücü başarının anahtarıdır. Başarılı insanlar, nasıl hissederlerse hissetsinler, iradelerini kullanarak isteksizlik, şüphe veya korkuyu yenerler” – Dan MIllman

Peki ya iradesi güçlü insanlar neler yapıyor? Gelin beraber inceleyelim.

1. Ne istediklerini bilirler: Çoğu insan günü gününe yaşar fakat güçlü bir iradeye sahip bireyler uzun vadede neler başarmak istediklerine dair bir vizyona sahiptirler. Net bir şekilde dile getirebilecekleri hedefleri vardır ve yürümek istedikleri yolu bilirler.

2. Kararlıdırlar: Zamanı başkalarının ne söyledikleri, ne yaptıkları ve kendileri hakkında ne söyledikleri için harcamak yerine istediklerinin peşinden gitmek için harcarlar. Zorluklarla karşılaştıklarında pes etmek yerine mücadele etmeye devam ederler.

3. Kolay vazgeçmezler: Zihnimiz zor bir durumla karşı karşıya kaldığında ilk tepkisi acıdan kaçınmak üzerine olur. Bu nedenle de zor zamanlarda vazgeçmek kolaylaşır. Oysaki iradesi güçlü olan kişiler zorlukları birer gelişim potansiyeli olarak görürler ve vazgeçmezler.

4. Sınırlarını iyi çizerler: Başkaları ile olan ilişkimizin en önemli belirleyicileri kişisel sınırlarımızdır ve iradeli insanlar sınırlarını çizmeyi bilirler. Enerjilerini, dikkatlerini ve saatlerini kime ne şekilde ayıracakları konusunda kurallarını bilirler ve bu kurallara sadık bir şekilde davranırlar.

5. Sabırlıdırlar: Bir sorun olduğunda çocukça davranmak, bağırmak, çağırmak ve hatta birilerini suçlamak kolaydır fakat iradeli insanlar sorunlar karşısında sabırlıdırlar. Oysaki hayatta sabırlı olan kazanır. İradeli insanlar, bu yüzden, olaylar karşısında dürtüsel tepkiler vermek yerine sabırlı gösterir ve uzun vadeli hedefleri için en mantıklı şekilde davranmayı seçerler.

6. Davranışlarının sonuçlarını düşünürler: İradeli insanlar, başarılı olmak için uzun vadeli çabanın gerekli olduğunun farkındadırlar. Bu nedenle bir davranış sergiledikleri zaman bunu düşüncesiz ve duygusal bir yerden yapmazlar. Bir adım atmadan önce işin eğrisini doğrusunu düşünür ve öyle aksiyon alırlar.

7. Değerlerine sahip çıkarlar: Hayatta değer verdiğimiz şeyler bizim pusulamız gibidir. Bu nedenle etkili karar vermek için bir kararı verirken değerlerimiz üzerinden tartıp teraziye koymak gerekir. İradesi güçlü olan insanlar değerlerinden ödün vermezler ve inandıkları değerler uğruna savaş vermekten kaçınmazlar.

8. Zamanı iyi yönetirler: Zaman geri kazanılamayacak en önemli değerlerden biridir ve iradesi güçlü olan insanlar zamanlarını yönetmeyi iyi bilirler. Saatlerini hayattan istedikleri ile örtüşmeyen aktiviteler ile ziyan etmezler. Çalışma ve dinlenme zamanlarını verim alacakları şekilde organize ederler.

9. Kendilerini sabote etmezler: İrade gücü zaman zaman zayıflayabilir. Bu nedenle uzun vadeli hedefleri için çalışan iradeli insanlar iradelerini zayıflatacak ve kendilerini sabote edecek davranışlardan uzak dururlar. Örneğin, irade kontrolü zayıf biri kilo verme sürecinde dolaba sağlıksız gıdalar koymakta bir zarar görmez. Oysaki iradesi güçlü bireyler dolaptaki sağlıksız gıdaların iradelerini zorlayacaklarını bilirler ve kendilerini sabote edecek gıdaları baştan satın alıp eve koymazlar.

10. Kendilerini içinde bulundukları durum ile tanımlamazlar: Olumsuz durumlar ve duygular bizi tanımlamazlar, biz olumsuz durum ve duyguları yalnızca deneyimleriz. Birçok kişi yaşadıkları başarısızlıkları kendi değerlerini yansıtan bir durum olarak görürken, iradeli bireyler içinde bulundukları olumsuz durumları bir öğrenme fırsatı olarak görürler ve yaşanan durumdan ne ders almaları gerektiğine odaklanırlar. Dersi alır ve yola devam ederler.

11. Hayallerinden vazgeçmezler: İradeli insanlar her şeyin başlangıcının hayalleri olduğunu bilirler. Bu kişiler aynı zamanda bu hayalleri gerçekleştirmek için zamana ve çaba göstermeye ihtiyaçları olduğunun da farkındadırlar.

12. Değişime direnmezler: Güçlü iradeye sahip insanlar değişimin hayatın doğal bir parçası olduğunun bilincindedirler. Uzun vadeli hedeflerine giden yolda değiştirmeleri gerekenler varsa buna direnmek yerine uyum sağlarlar.

13. Kendilerini başkaları ile kıyaslamazlar: İradeli insanlar hayatlarını başkalarının onlar hakkında ne düşündüğü konusunda endişelenmek için harcamazlar. Herkesin yolunun farklı olduğunu bilirler ve kendi yollarına bakarlar.

14. Kaynaklarını dikkatli harcarlar: İradeli insanlar hayatın doğru yatırımlar yaparak kazanılan bir oyun olduğunun bilincindedirler. Maddi, manevi ve sosyal kaynaklarını doğru yatırımlar için doğru şekilde kullanmayı seçerler. Bilinçsizce harcamazlar.

15. İstikrarlıdırlar: İradeli insanlar net bir amaca, bir eylem planına, öz kontrol yeteneğine ve hazzı geciktirme becerisine sahiptirler. Sürekliliğin önemini anlarlar ve hedeflerine ulaşmanın anahtarının istikrar olduğunu bilirler. Bu yüzden gerekli çabayı ve disiplini ortaya koymaya isteklidirler.

Bahanelerin arkasına saklanmak, başkalarını suçlamak ve zorluklardan kaçınmak ilk bakışta kolay gelebilir fakat iradeli insanlar zamanlarını ve enerjilerini verimsiz ve gereksiz işlere harcamamaları gerektiğini bilir. Peki ya siz?

* Mischel, W., & Ayduk, O. (2004). Willpower in a cognitive-affective processing system: The dynamics of delay of gratification. In R. F. Baumeister & K. D. Vohs (Eds.), Handbook of self-regulation: Research, theory, and applications (pp. 99–129). The Guilford Press.

** Mischel, W., Ebbesen, E. B., & Raskoff Zeiss, A. (1972). Cognitive and attentional mechanisms in delay of gratification. Journal of personality and social psychology, 21(2), 204.

*** Baumeister, R., & Tierney, J. (2011) Willpower: Rediscovering the Greatest Human Strength. New York: Penguin Press.