Yapıcı Eleştiri Sanatı: Karşındakini İncitmeden Fikrini Söyleyebilme

Toplumsal olarak eleştiriyi ve eleştirilmeyi sevmiyoruz. Hatta öyle ki eleştiri kelimesi bizim için oldukça negatif bir kavram. Ancak, öyle durumlar oluyor ki fikrimizi söylesek eleştirimiz yüzünden karşı tarafı inciteceğiz ama söylemesek de işler kötüye gidiyor. İşte böyle bir durumda yapıcı eleştiriyi kullanmamız gerekiyor.

Aslında yapıcı eleştiri akademik dünyanın gerekliliklerinden ve akademiyi ileriye götüren bir şey. Ayrıca günlük hayatta da daha olumlu ve ciddiye alınan bir birey olmanın gerekliliklerinden. Yalnız yapıcı eleştiride bulunabilmek incelikli bir iş. Bu yüzden de bunun eğitimini almamız gerekli. Eğer henüz böyle bir eğitim almadıysanız şanslısınız çünkü bu yazıda size yapıcı eleştirinin temellerini anlatıyorum.

Hadi başlayalım!

• Sandviç Metodu Kullanın:

Yapıcı eleştirinin en bilinen metoduna sandviç metodu denir. Bu metotu uygularken yapmamız gereken şey karşımızdaki kişiye öncelikle hakkında veya yaptığı iş hakkında olumlu bir şey söylemek, sonra eleştirimizi iletmek ve sonrasında tekrar olumlu bir şeyh söylemek. Örnek vermek gerekirse ev arkadaşınız gerçekten çok dağınık biri ve bunu ona söylediğinizde size şiddetle abarttığınızı söylüyor. O zaman yapmanız gereken ona ev arkadaşı olduğunuz için çok mutlu olduğunuzu çünkü onun çok eğlenceli biri olduğunu yalnız evin dağınıklığının sizi rahatsız ettiğini ama bunu ona söylerken rahat hissedecek kadar yakın olduğunuzu ve bunun da sizi çok mutlu ettiğini söyleyin. Bakalım ne tepki verecek? 😉

• Kişisel Davranmayın:

Yapıcı eleştiride bulunurken bir diğer metotsa kişiye değil duruma odaklanmaktır. Yani eleştiride bulunurken doğrudan kişiyi hedef alarak eleştirmeyin. Ya yaptığı davranışı ya da durumu hedef alın. Yine aynı örnekten ilerlersek ev arkadaşınıza dağınıklığın beni rahatsız ediyor dediğinizde doğrudan kişiliğine saldırıyor oluyorsunuz. Ancak evin dağınık olması beni rahatsız ediyor, bunu birlikte çözebiliriz diye düşünüyorum dediğinizde durum üzerinden ilerliyorsunuz.

• Eleştiriyi Dolaylı Yoldan İfade Edin:

Bir başka metot ise dolaylı eleştiride bulunmak. Burada da yine yapılan işi kişiden ayırmak gerekiyor. Diyelim ki bir grup çalışması yapmanız gerekiyor ve arkadaşınızın çalışmasını yeterli bulmadınız. Bu durumda senin hazırladığın bölüm çalışmaya uygun düşmüyor demek yerine hazırlanan bu bölümü biraz daha geliştirip sunuma eklersek daha etkileyici bir sunum hazırlayabileceğimizi düşünüyorum demek daha yararlı olabilir. Sonuçta notunuzu doğrudan etkileyebilecek bir şey için fikir belirtmeye hakkınız var.

• Detay Verin:

Karşınızdaki kişiye fikrinizi belirtirken yaptığı işi nasıl iyileştirebileceği konusunda da fikir vermeniz önemli. Yani arkadaşınıza “Rapor konusunda yaptıklarını yeterli bulmuyorum. Bence daha iyi olabilir.” dediğinizde aslında ona sadece fikir beyan etmiş oluyorsunuz. Yapıcı eleştiride karşı tarafa kendini nasıl geliştirebileceğini de söylemeniz önemli. bu yüzden arkadaşınıza “Rapor konusunda hazırladıkların gayet iyi. Ancak, giriş kısmına biraz daha detay eklemek ve formattaki farklılıkları düzeltmek gerekli. Giriş kısmındaki 3 fikri 3 ayrı paragraf şeklinde hazırlayalım. Formatı da yeniden düzenleyelim. Bunları da yaparsak harika bir raporumuz olacak.” derseniz karşı tarafa daha net bilgi verirsiniz.

• Ağzınızı Açmadan Önce Bir Kez Daha Düşünün:

Eleştirde bulunmadan önce kendinizi bir kez sorgulayın. Bu söyleyeceklerim gerçekten yararlı mı, gerçekten gerekli mi, gerçekten karşı tarafa kendini geliştirmesi için bir fikir verir mi? Eğer bu sorulardan birine bile cevabınız hayır ise o zaman fikrinizi kendinize saklayın çünkü işe yaramayan eleştiri maalesef ki eleştiri değildir.

Son söz olarak da eleştiriden korkmayın ve sizi eleştirenler olunca da fikirlerini olumlu bir şekilde sorgulayın. Zaten iyi niyetlilerse size kendinizi geliştirmeniz için güzel fikirler vereceklerdir. Değillerse de sorularınızı cevaplayamadıkları için geri çekileceklerdir.

Hepinize kucak dolusu sevgiler,

Ayça