"Büyük hedefler koyuyorum ama nereden başlayacağımı bilemiyorum. Kafam çok karışık!"
"Küçük adımlarla başlayınca nasıl büyük sonuçlara ulaşabileceğimi anlamıyorum. Çabamın boşa gitmesinden korkuyorum."
"Hedeflerim için harekete geçiyorum ama sürdüremiyorum. Yeniden başlamaktan çok yoruldum."
Bu satırlar size de tanıdık geliyorsa, büyük değişimler yapmanın zor olduğunu en az bir kez deneyimlemiş olmalısınız. Büyük değişimleri gerçekleştirmek ve bu değişimleri sürdürülebilir hale getirmek gerçekten de emek ister. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz alışkanlığı edinmek, kariyer değişikliği yapmak veya olumsuz düşünmeyi bırakmak gibi büyük değişimler, sadece sabır ve kararlılık değil aynı zamanda sağlam bir irade ve güçlü bir motivasyon gerektirir.
Bu rehberde öğrenecekleriniz:
Küçük adımlarla nasıl büyük değişimler yaratabilirim?
Öz düzenleme tekniklerini hayatıma nasıl entegre edebilirim?
Günlük rutinimde büyük fark yaratacak basit alışkanlıkları nasıl oluşturabilirim?
"Sen Neden Hep Hastasın?"
Üniversite yıllarımda her şeyi aynı anda yapmak konusunda gereksiz bir hırsa kapıldığım bir dönemin tam ortasındaydım. Hayatımı tümüyle değiştirmeye büyük bir yemin etmiş gibi temiz bir sayfa açmıştım. Sabah çok erken kalkıp ders çalışıyor, biri gönüllü olan iki stajı aynı anda yürütüyor, sosyal her ortama ayak basıyor, yürüyüşe çıkıyor ve muhteşem bir dönüşümü deneyimlediğimi sanıyordum. Kafamın içindeki büyük değişimin gerçekleştiğini sanırken, meşhur Güney Kampüsümüzün tam ortasında karşılaştığım bir arkadaşım şu soru ile beni kendime getirdi: "Baksana sana ne diyeceğim. Sen neden hep hastasın?" Burnumu silerek cevap vermekten kaçındığım bu soru beni hem çok şaşırtmıştı hem de bana bir anlığına kendimi çok başarısız ve yetersiz hissettirmişti. Hayatımda bir dönüşüm yaratmak konusunda ihtiyacım olanın küçük ve sürdürülebilir adımlar olduğunu öğrenmek ise çok uzun zamanımı aldı.
Hayatını düzenlemek için desteğe ihtiyaç duyan birçok kişi aslında bedensel ve zihinsel sınırlarının zorlandığı bir yaşam sürüyor. Bu şartlar altında her şeyi aynı anda ele alarak muhteşem bir dönüşüm yapacağımız fikri, gerçeklikten uzak bir noktada kalıyor. Sürekli koşturmanın ve iç sesimizi dinlemeden her fırsatı değerlendirme çabasına girmenin, kazançtan çok kayıp getireceğine inanıyorum. Hayatın dengeden uzak olması, bedenimin sürekli rahatsızlık hissi, olumsuz duygular ve hastalıklarla sinyal vermesi ne kadar doğru bir değişim olabilir ki?
Hayatın dengeden uzak olması, bedenimin sürekli rahatsızlık hissi, olumsuz duygular ve hastalıklarla sinyal vermesi ne kadar doğru bir değişim olabilir ki?
Büyük değişim hedeflerine ulaşmak, fedakarlık, çaba ve öz yönetim gerektirir. Filmlerde romantize edilen hızlı ve büyük değişim süreçlerinin aksine, bu süreçte stratejik olmak ve dengeyi sağlamak şarttır. Gerçek hayatta büyük değişimler ancak sürdürülebilir adımlar, öz yönetim ve dengeli bir yaklaşımla mümkündür. Dengeli bir öz yönetim olmadan, çabalarınız bıkkınlık, tükenmişlik ve daha da kötüsü sağlık sorunlarıyla sonuçlanabilir.
Küçük Alışkanlıklar, Büyük Değişimler: Uzmanlardan Görüşler
B.J. Fogg, Küçük Alışkanlıklar kitabında, beynin büyük hedefler karşısında genellikle kaçınma eğilimi gösterdiğini çünkü hedefin büyüklüğünün ve belirsizliğinin endişe ve kaygı yaratabileceğini belirtir. Bu gibi durumlarda, hedefleri küçük ve ulaşılabilir parçalara bölmek, beyne başarılı olma duygusunu vererek süreci daha iyi yönetilebilir bir hale getirir.
James Clear, Atomik Alışkanlıklar kitabında, küçük ve sürdürülebilir adımların büyük değişimler yaratabilme gücünün nöroplastisite ile açıklanabileceğini belirtir. Yeni alışkanlıklar ve davranışlar tekrarladıkça, sinirsel bağlantılar güçlenir ve bu da alışkanlıkların pekişmesine neden olur. Küçük adımların birikerek büyük değişimlere yol açmasının bilimsel temeli bu şekilde açıklanabilir.
Sosyal Öğrenme Kuramı, Öz-Yeterlilik Kuramı ve Öz-Düzenleme üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Albert Bandura, öz yeterliliği, "bireyin gelecekteki durumlarda bir eylem planını ne kadar iyi uygulayabileceğini belirleyen inançlar bütünü" olarak tanımlamıştır*. Hedefleri küçük ve ulaşılabilir parçalara bölmek, bireyin her adımda başarı duygusunu deneyimlemesine ve öz yeterlilik inancını güçlendirmesine olanak tanır. Bu nedenle bu durum, bireyin özgüvenini artırarak daha büyük ve zorlu hedeflere doğru emin adımlarla ilerlemesini sağlar diyebiliriz.
Öz düzenleme, bireyin kendi düşünce, duygu ve davranışlarını belirli bir hedefe ulaşmak amacıyla bilinçli bir şekilde yönetme sürecidir. Öz düzenleme, kişinin kendisine hedefler koymasını, bu hedeflere ulaşmak için gerekli adımları atmasını, karşılaştığı engelleri aşmak için stratejiler geliştirmesini ve motivasyonunu sürdürmesini sağlar. Öz düzenleme becerileri güçlü olan kişiler, zorluklarla karşılaştıkları zaman daha dirençli olabildikleri ve kendilerini daha etkili bir şekilde yönetebildikleri için günümüzün gizli süper kahramanları gibidirler.
Büyük Değişim Yaratma Yolları: Pratik Yöntemler
Hedefleri Parçalara Bölün
Büyük hedefler, devasa bir dağ gibi görünüp insanın gözünü korkutur. Hedefleri daha küçük ve kolayca halledilebilir parçalara bölmek, bu büyük dağın zirvesine giden basamaklar inşa etmek gibidir. Örneğin, bir kitabı bitirme hedefiniz varsa, tüm kitabı bir oturuşta okumayı hedeflemek yerine, her gün sadece 10 sayfa okumayı hedefleyerek ayda yaklaşık 300 sayfa okumayı başarabilirsiniz.
Hedefleri daha küçük ve kolayca halledilebilir parçalara bölmek, bu büyük dağın zirvesine giden basamaklar inşa etmek gibidir.
Bu yöntemi, bir yolculuğa çıkarken rotanızı belirlemek gibi düşünebilirsiniz. Uzun bir yolculukta, varacağınız yere tek seferde ulaşmak bazen mümkün olmayabilir fakat her bir mola noktası, o ana kadar geldiğiniz yolu görmenize ve motivasyonunuzu korumanıza yardımcı olacaktır. Hedeflerinizi küçük parçalara böldüğünüzde, her bir parça aslında sizin mola noktanız olur. Böylece her bir mola, sizi son hedefe ulaştıracak enerjiyi yeniden toplamanızı sağlar. Bu küçük parçalar, ilerlemenizin görünür olmasını sağlar ve motivasyonunuzu sürekli taze tutar.
Küçük Adımları Düzenli Atın
Aslında ihtiyacınız olan daha büyük hedefler veya daha çok zaman değil, küçük ve belki de etkisiz görünen adımları süredürebilme başarısıdır. Büyük değişimler hakkında konuşmayı unuttuğumuz en önemli gerçek aslında üçük ama tutarlı adımlar sonucu meydana gelmiş olmasıdır. Bu durumu su damlalarının bir kayayı aşındırmasına benzebilirsiniz. Tek bir damla elbette taşı delemez ancak her gün, sürekli olarak aynı noktaya düşen damlalar zamanla kocaman bir kayayı bile aşındırır. Aynı şekilde, her gün sadece 5-10 dakika bile olsa hedefinize yönelik bilinçli bir adım atmak, zaman içinde birikerek katlanan bir etki gösterir.
Başarıları Kutlayın
Başarı duygusu, beyinde dopamin salgılanmasını sağlar ve bu da sizi daha fazla çaba göstermeye teşvik eder. Başka bir deyişle, küçük veya büyük her başarı kutlaması, kendimize verdiğiniz "devam et" sinyaline benzer.
Eğer siz de hayatınızda büyük bir değişim görmek istiyorsanız, bakış açınızı değiştirip önce küçük başarıları takdir etmeyi öğrenmelisiniz. Hayat zaten yeteri kadar zor. Bari siz kendinizin en büyük destekçisi olun ve başarılarınızı takdir etmeyi ihmal etmeyin.
Küçük başarılarınızı ne sıklıkla kutlarsınız?
Her zaman
Ara sıra
Nadiren
Hiç
Yapılabilir Olana Odaklanın
Bir işe başlamakta zorlanıyorsanız veya kronik bir erteleyici haline geldiyseniz, öncee yapılabilir olana odaklanın. Sizi zorlayacak büyük adımlar atmak yerine, kolay uygulanabilir ve hemen yapabileceğiniz eylemlere odaklanmak, uzun vadeli hedeflerinize giden yolda sürece yumuşak bir geçiş yapmanıza yardımcı olur. Örneğin, büyük bir projeye başlamadan önce masanızı düzenlemek, ön çalışma yapmak veya planlayıcınızı alıp bir yol haritası çıkarmak, hayatınıza biraz olsun düzen getirdiği gibi başlangıç yapmanın zorluğunu aşmanıza da yardımcı olur. Böylece momentum kazanarak sonrasında devamlılık sağlayabilirsiniz.
Sürece Odaklanın
İyi sonuçlar elde etmenin çok önemli olduğu ilüzyonuna hepimiz çok sıklıkla kapılıyoruz. Oysaki ihtiyacımız olan iyi bir süreç tasarlayabilmek. Bu konuda daha fazla bilgi için mutlaka "İşleyen Bir Sistem Nasıl Kurarız?" adlı modülümü incelemenizi öneririm.
Gelelim iyi bir süreç tasarımına. Eğer hayatınızı düzenlemek sizin için aşağıdakileri ifade ediyorsa, duruma çok yanlış bir pencereden bakıyorsunuz demektir:
Kilo vermek
İngilizce öğrenmek
Her ay 1 kitap okumak
Her sabah 6'da uyanmak
Bütün bunlar günümüz yaşam koşullarında hem çok katı beklentiler hem de sonuç odaklı hedefler. Bunların çoğunu gerçekten istemediğinize eminim. İstediğiniz şey şunlar olabilir mi?
Bedenime daha iyi bakmak
İngilizceyi iyi kullanabilen biri olmak
Düzenli bir okur olmak
Güne başlamadan önce kendime vakit ayırmak
Evet, haklısınız. Aslında aynı şeyler ama ilkinde dış koşullar tarafından gücümüz elimizden alınabilirken, ikincisinde güç bizim elimizde. İlkinde sonuç önemliyken, ikincisinde süreç önemli. İlkinde öğrenilmiş davranışlar ön plandayken, ikincisinde nasıl bir hayat deneyimlemek istediğimiz ön planda.
Bir hedefin odağını sürece çevirmek için kendinize şu soruyu iki sorun:
Bu hedefe ulaşmak için hafta boyu neler yapabilirim?
Bu süreçten nasıl keyif alabilirim?
Bu sorular, sizi sonuçtan ziyade sürecin kendisine odaklanmaya davet edecekler. Örneğin, "Kilo vermek istiyorum" demek yerine, "Paketli gıdalardan uzak durmak ve her gün 1 saat açık havada kendimle başbaşa yürümek istiyorum" demek, sizi sağlıklı yaşam sürecine keyifli bir şekilde bağlar. Bu süreç odaklı yaklaşım, hedeflerinizi daha sürdürülebilir hale getirip alışkanlıklarınızla daha anlamlı bir ilişki kurmanızı sağlacağı için gerçekten de etkili. Bir şans verin!
“BÜYÜK BAŞARILAR, KÜÇÜK ADIMLARLA GELİR." JAMES CLEAR
Gelişim odaklı daha çok içeriğe erişmek için hemen şimdi Gelişim Bültenine abone olun!
Büyük bir değişim, büyük adımlar atılarak gerçekleştirilmez. Hayatınızı kontrol altına almak ve istediğiniz yönde ilerlemek için önemli olan, bu küçük ama etkili davranışları hayatınıza dahil etmek ve sürdürmektir. Unutmayın! Başarı, büyük bir hamleden değil, küçük ve istikrarlı adımların birikiminden gelir.
Hayatında bir şeyleri değiştirmek istiyorsan, bu konuda bol alıştırmalı bir rehber olan Karar Ver, Planla, Harekete Geç adlı kitabımı oku.