Tez Nasıl Yazılır?

Ben bir yarım bir de tam tez yazdım. Yarım tezim çöpe gittiğinde yere çöküp ağladığımı bilirim. Sonrasında kütüphaneden “Tez Nasıl Yazılır?” isimli bir kitap alıp hevesle ilk sayfasını açmıştım ve kitaptaki ilk cümle şuydu: “Masa başına oturup yazarak!”. Ne kadar sinirlendirdiğimi anlatamam ama öyle veya böyle ikinci tezimi başarıyla bitirip savundum. Bu sürecin ne kadar yalnız ve acıklı bir süreç olduğunu bildiğim için şimdi hayatınızı kolaylaştıracağını düşündüğüm tez nasıl yazılır ipuçlarını sizinle paylaşmaya hazırım.

Nereden Başlamalı?

• Eğer ders alma sürecindeyseniz tavsiyem tez yazmak istediğiniz alanı bir an önce belirleyip ona göre seçmeli derslerinizi almanız. Böylelikle seçmeli dersler için yapacağınız literatür taraması ve araştırmalar tezinizin taslağını oluşturmak konusunda size yardımcı olacak. Üstelik hocalardan ders boyunca alacağınız geribildirimler de tezinizin gidişatı hakkında önceden fikir verebilir.

Konuyu Nasıl Seçmeli?

Ders alma sürecini geçtiyseniz ve artık bir konu seçip tez yazmaya başlamanız gerekiyorsa öncelikli tercihiniz bir hocanın projesine veya çalışmasına dahil olup oradan gelecek veri ile ilerlemek olmalı. Özellikle Türkiye şartlarında veri toplamak oldukça zor. Üstelik hocalar kendi işleri ile ilgilenirken bambaşka bir konu ile ilgili geri bildirim vermek konusunda isteksiz olabiliyorlar. Eğer süper idealist değilseniz en azından Yüksek Lisans tezinizi bir hocanın gözetiminde yazmanız daha kolay olacaktır.

Nelere Dikkat Etmeli?

Diyelim ki her şeyi kendi başınıza yapmaya karar verdiniz, o zaman adım adım gitmekte fayda var. Birincisi şunu kabul edin her şeyi ama her şeyi tek başınıza yapamazsınız. Bu yüzden sizin gibi tez yazan diğer arkadaşlarınızla bir çalışma grubu oluşturmanızı tavsiye ederim. Bu çalışma grubu düzenli olarak buluşup (ayda 1) birbirlerine çalışmalarındaki ilerlemeyi anlatır ve birbirlerine geri bildirim verirlerse daha hızlı ilerlerler. Mesela benim tezimin en detaylı ve önemli geri bildirimlerini hep tez yazan arkadaşlarım yapmıştı.

Ön Çalışma Nasıl Yapılır?

Tez yazmaya karar verdikten sonra ilk yapmanız gereken şeylerden biri de bir çalışma takvimi hazırlamak olmalı. Öncelikli olarak 1 ay kadar literatürü taramanızı ve kullanacağınız makaleleri, kitapları ve varsa diğer kaynakları derlemeniz ve Pdf üzerinden highlight ederek hızlıca okumanızı tavsiye ederim. Bu süreçte kaynaklarda boğulmak yerine, isimlere ve literatüre hakim olmaya çalışacak şekilde yüzeysel ve hızlı bir okuma yapmak daha mantıklı. Kaynaklarınızı bilgisayarınızda bir dosyaya yazarın soyadı ve tarih ile kaydetmenizi tavsiye ederim. Ayrıca bir tane de tez defterine ihtiyacınız olacak. Bu deftere okuduğunuz makaleleri not almanız ve beğendiğiniz makaleler varsa neden beğendiğinizi 1-2 cümle ile not düşmeniz de iyi olur.

Tezi Nasıl Yazılır?

• 1 aylık ön çalışma sonrası ilk yapmanız gereken tezin metodoloji kısmını önce taslak olarak hazırlamanız ve tez danışmanınızın onayını aldıktan sonra da yazmanız. Hangi yaklaşımı veya metodu kullanacağınızı, nasıl veri toplayacağınızı ve analiz edeceğinizi literatürden atıfta bulunarak yazmanız gerekiyor. Bu aslında tezin en kolay gibi görünen ama en zor olan kısmı. Bu yüzden iyi bir metodoloji yazmak için 1,5-2 ay ayırmanızı tavsiye ederim.

• Metodolojiniz tamamsa bir yandan verileri nasıl toplayacağınızı planlamaya başlayabilir bir yandan da oturup literatür taramasını detaylıca yapabilirsiniz. Yalnız literatür taraması kısmını yazmadan önce bir şablon çıkarmanızı tavsiye ederim. Mesela literatürde önce tezinizde kullanacağınız ana kavramların tanımlarını ve hangi çalışma alanlarında kullanıldığını anlatarak başlayabilirsiniz. Daha sonra tezinizdeki değişmezleri ve değişkenleri ele alabilir, literatürdeki benzer çalışmaları sentezleyerek yazabilir ve sonunda da konuyla ilgili soru ve sorunları tartışabilirsiniz. Bu kısmı yazarken hem düzenli ve objektif olmanız hem de literatürdeki çalışmalar hakkındaki fikrinizi belirtmeniz gerekiyor. Bu yüzden tavsiyem organize ettiğiniz bölümlerde önce literatürü anlatmanız ve bölüm sonunda da kendi fikrinizi içerek bir kısım yazmanızdır. Salt literatürü aktarırsanız hocalardan “Hani senin fikrin?” eleştirisi alabilir, salt kendi fikirleriniz üzerinden ilerlerseniz de “Hani literatür?” sorusunu duyabilirsiniz. İşin sırrı dengeli olmak. Bu kısmı da 2 ayda başarıyla tamamlayabileceğinize inanıyorum.

• Veri toplama ve analiz kısmı bölümden bölüme ve konudan konuya değişir ama yine de bir iki püf noktası vermek isterim. Verileri toplamadan önce üniversitenin etik kurulundan onay almayı unutmayın. Onaysız verileri teze koyamazsınız. Analiz kısmı için öğrenmeniz gereken analiz yöntemleri varsa önce bu konuda okumalar yapmanız gerekiyor çünkü savunmanızda sorulacak en popüler soru neden bu analizi kullandığınız olacak. Eğer kullandığınız analiz yönteminin verileriniz için en uygun analiz yöntemi olduğunu ispatlayamazsanız teziniz elinizde patlar. Aman dikkat! Ayrıca analiz yaptıktan sonra cross-check yani bu işi bilen bir başkasına da analizinizi kontrol ettirin veya baştan yaptırın ki sonuçlarınız güvenilir olsun. Verilerin güvenilirliği bir tezin en önemli unsurlarından biri. Hadi verilere de 1,5-2 ay verelim.

• Sonuçları yazma kısmı bence tezin en eğlenceli kısmı. Hem bitmeye yaklaştığı hem de verileriniz üzerinden ahkam kesebileceğiniz bu kısmı yazmadan önce verileriniz ışığında literatür taramasına bakmanız gerekiyor. Çünkü bazen öyle sonuçlar çıkıyor ki siz literatürde hiç o değişkenden bahsetmemişsiniz ama verilerin sonuçlarında o değişken çıkmış. Bu durumda literatür taramasına bu değişken ile ilgili bilgileri de eklemeniz gerekiyor. Literatür tamam olunca da sonuçlarda hem sonucunuzu açıklıyorsunuz hem de sonucunuzun literatürde önceki çalışmaları destekleyip desteklemediğine bakıyorsunuz. Bilim be! 🙂 Bu kısma da 1 ay veriyorum çünkü çok hızlı yazılıyor.

Tez nasıl yazılır konusuna değildiğimize göre detaylara geçelim. Son olarak format kontrolleri, editöryel işlere zaman ayırmanız gerekiyor. Bu konuyla ilgili bilgileri enstitünüzden bulabilirsiniz.

Tez nasıl hızlı bir şekilde yazılır konusuna gelirsek de ilk başta bahsettiğim ve çok sinirlendiğim kitabın tavsiyesini de denedim ve sonuç inanılmaz. Öncelikle bir Excel dosyası hazırlıyorsunuz ve aylık olarak her günün tarihini alt alta sıralıyorsunuz. Her gece yatmadan önce teze kaç kelime yazdığınızı o günün sağındaki kutucuğa ekliyorsunuz. Onun sağındaki kutucuğa da kaç saat teze vakit ayırdığınızı. Bir süre düzenli olarak bu takibi yapınca inanılmaz bir şekilde hızlanıyorsunuz ve yazma disiplini kazanıyorsunuz.

İkinci yöntem ise beni acayip hızlandıran dillerime destan olmuş Pomodoro Tekniği. Onun için de daha önce yazdığım ve defalarca teşekkür ettiğim yazıyı okuyabilirsiniz.

Hepinize kolay gelsin.

Bu süreçte boynunda ağlayabildiğiniz arkadaşlarınızın kıymetini bilin 😉

Ayça K.